Kişisel gelişim kitapları hakkında genellikle en yeni olanların en iyisi olduğunu düşünürüz. Sonuçta, hepimiz kendimizi geliştirmek için en son araçlar ve teorilerden yararlanmak isteriz, değil mi? Ancak İngiliz yazar ve Oxford Üniversitesi’nde akademisyen olan Robet Burton’ın 1621 tarihli “Melankolinin Anatomisi” adlı kitabının okuyucuları bu düşünceye katılmayabilir.
Bu kitap, son moda kelimeleri veya sloganları kullanmasa da insanın evrensel durumunu anlamaya yönelik bir öncü çalışma olarak günümüzde dahi ileri görüşlü kabul ediliyor. Amy Liptrot’un “Melankolinin Yeni Anatomisi” adlı derleme eseri ise melankoliye dair anlayışımızın son dört yüzyılda nasıl ilerlediğini ortaya koyuyor ve 21. yüzyıl için güncellenmiş bir rehber sunuyor.
Burton’ın çalışmalarının günümüz depresyon ve duygudurum bozuklukları anlayışıyla ne kadar örtüştüğü ise merak konusu. Bu soruya cevap bulabilmek için Burton’ın beş teorisine ve olaylarla başa çıkma mekanizmalarına göz atmak gerekiyor.
Depresyon, etkilediği insanlar açısından bir ritim ya da mantık barındırmayabilir, ancak duygudurumlarımız genellikle benzer örüntüler izler. Burton, melankolinin “kalıtsal bir hastalık” olduğu teorisini ortaya atmış ve aileler arasında ruhsal hastalık örüntüleri aramıştı. Bu teori günümüzde depresyonun genetik ve çevresel nedenlerle ortaya çıkabileceği düşüncesiyle örtüşmektedir.
Dr. Frances Rice, ailelerle çalışarak depresyon bozukluklarını anlamaya çalışıyor ve bir ebeveynin ciddi depresyon yaşadığında, çocuğun ve ailenin de bu sürece katıldığı ve destek alabileceği bir hizmet sunmayı amaçlıyor. Akıl sağlığıyla ilgili olarak genetiğin yanı sıra davranış örüntülerine de bakarak ipuçları elde edebileceğimizi belirtiyor.
Burton’ın melankoli çalışmaları aynı zamanda okuru duygusal iniş çıkışlarının bipolar bozukluğun belirtileri olabileceği konusunda düşündürüyordu. Günümüzde farkındalık, akıl sağlığının yönetiminde hayati bir araç olarak kabul edilmekte ve duygudurum ve davranış örüntülerini fark ederek dış faktörleri yönetmeye başlamak önem taşımaktadır.
Burton, kitabında farklı uzmanların fikirlerini bir araya getirerek, açık havada “akarsulara ve soğuk suya” girmenin uzun yaşamak isteyenler için tavsiye edilen bir aktivite olduğunu belirtmişti. Portsmouth Üniversitesi Ekstrem Ortamlar Laboratuvarı Araştırma Direktörü Dr. Mike Tipton da bu fikri destekleyerek soğuk suyun stresine alıştıkça depresyon gibi durumların altında yatan diğer streslere karşı oluşan zararlı tepkiyi azaltabileceğini açıklıyor.
Burton için doğa, melankoli semptomlarını hafifletmede önemli bir role sahipti. Bitki ve çiçeklerin bilinç bulanıklığına iyi geldiğini ve kalbi yatıştırdığını belirtiyordu. Oxford Botanik Bahçesi müdürü Prof. Simon Hiscock’a göre, bazı bitkiler klasik çağlardan beri melankoli, anksiyete ve depresyon tedavisinde kullanılmaktadır. Burton, doğanın insanı neşelendirebileceğini ve canlandırabileceğini öne sürüyor ve bahçeciliği de ateşli bir şekilde savunuyordu. Ünlü bahçıvan ve yayıncı Monty Don da bitkilerle fiziksel olarak bağlantı kurmanın ve toprağa dokunmanın sağladığı “şifayı” vurguluyor.
Burton, 400 yıl önce, sıkıntıları paylaşmanın rahatlamanın en iyi yolu olduğunu belirtmişti. İçe dönüş ve izolasyon, depresyon yaşayanlar arasında yaygın davranışlar olabilir ancak bu dürtülere karşı koyarak sosyalleşmek önemli bir adımdır. Keyifli aktiviteler planlamak, hastaya ivme kazandırarak fayda görmesini sağlayabilir.
Doktora başvuran biri, antidepresan ilaçlar yerine sosyal reçeteler alabilir. Topluluk, melankoliyle başa çıkmada önemli bir rol oynar ve Burton’ın “şakaları ve eğlenceleriyle sizi mutlu edebilecek arkadaşlar edinin” tavsiyesi günümüzde de geçerliliğini korur.
Burton, aşırı çalışmanın ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğunu vurguluyor ve zihinsel sağlığımızı korumak için dengeyi önemsiyordu. Çalışma ile diğer aktiviteler arasındaki dengeyi sağlamak, sağlıklı bir zihin için önemlidir ve Burton’ın bu konudaki önerileri günümüzde de geçerliliğini korumaktadır.
