F-35 savaş uçakları, Türkiye’nin ortak olduğu geliştirme sürecine rağmen, son yıllarda güvenlik sorunlarıyla gündemde. 2018’den itibaren 10’dan fazla F-35 uçağı, çeşitli kazalarla havada düştü. Türkiye’nin projeden çıkarılmasının ardından, bu uçakların güvenilirliği ve uçuş güvenliği sıkça tartışılan konulardan biri oldu. En son Alaska’da meydana gelen F-35 kazasında, pilotun müdahalede bulunamayışı ve uçakların elektronik algılama sistemlerinin devre dışı kalması, dikkatleri yeniden üzerine çekti.
F-35’lerin Güvenlik Sorunları ve Artan Kazalar
F-35 savaş uçakları, gelişmiş teknolojiye sahip olmalarına rağmen son yıllarda ardı ardına kazalarla gündeme geldi. 2024’te yayımlanan bir rapora göre, bu uçaklar, belirtilen güvenilirlik kriterlerinin oldukça altında kaldı. 2018’den bu yana yaşanan kazalar, bu uçakların operasyonel güvenliği hakkında ciddi soru işaretleri oluşturdu. Hedeflenen 1,1 trilyon dolar olan ikame maliyeti, 2023 yılı itibariyle 1,58 trilyon dolara kadar yükseldi.
F-35 Kazaları Yıl Yıl
2018’den bu yana yaşanan kazalar, F-35 savaş uçaklarının güvenilirliğiyle ilgili pek çok endişeyi gündeme getirdi. İşte bu uçaklarla yaşanan bazı önemli kazalar:
- 28 Eylül 2018: ABD ordusuna ait F-35B uçağı South Carolina kıyılarında eğitim uçuşu sırasında düştü. Üretim hatası sonucu motor yakıt tüpünün patlaması sonucu meydana gelen kazada, pilot fırlatarak kurtulmayı başardı.
- 9 Nisan 2019: Japonya Hava Kuvvetlerine ait F-35A, eğitim sırasında kayboldu ve Pasifik Okyanusu’na düştü. Pilotun cesedi ancak aylar sonra bulundu.
- 19 Mayıs 2020: Florida’daki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü’ne zorunlu iniş yapan bir F-35 uçağı, iniş sırasında devrildi. Pilot, fırlatma sistemiyle kurtuldu.
- 29 Eylül 2020: ABD Deniz Piyadelerine ait bir F-35 uçağı, havada yakıt ikmali sırasında tankerle temas sonucu düştü.
- 17 Kasım 2021: İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerine ait bir F-35B uçağı, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkış sırasında gemiye kuyruk sürterek kaza yaptı. Uçak Akdeniz’e düştü.
- 24 Ocak 2022: USS Carl Vinson uçak gemisinde meydana gelen kaza, bir F-35 savaş uçağının gemiye çarpması sonucu oldu. Uçak denize düştü.
- 17 Eylül 2023: ABD Deniz Piyadelerine ait bir F-35, South Carolina’da düşerken pilot hayatta kaldı.
- 29 Ocak 2025: Son olarak, Alaska’daki Eielson Hava Kuvvetleri Üssü’nde meydana gelen kaza, F-35’in infilak etmesine ve büyük hasar almasına yol açtı. Pilot fırlatarak kurtuldu, ancak kazanın nedeni henüz açıklanmadı.
F-35’in Geleceği ve Türkiye’nin Durumu
F-35 uçakları, dünya genelinde birden fazla ülkenin envanterinde yer alıyor, ancak kazaların artması, bu uçakların geleceğini sorgulayan bir noktaya getirdi. Türkiye, projeye dahil olduğu dönemde F-35 uçaklarından sipariş etmişti, ancak çeşitli siyasi ve askeri sebeplerle bu uçaklardan dışlandı. Türkiye’nin gelişim sürecindeki yerini kaybetmesi, bu uçakların uluslararası alandaki güvenilirliğine dair şüpheleri daha da artırdı. Türkiye’nin F-35 programına yeniden dahil edilmesi gerektiği konusunda yapılan çağrılar, özellikle bu kazaların ardından güç kazanıyor.
F-35’lerin güvenliği, uçakların modern teknolojileri ve kritik görevleri göz önüne alındığında büyük önem taşıyor. Kazaların hızla arttığı bu dönemde, F-35’lerin operasyonel güvenliği ve bakım süreçlerinin ciddi bir revizyondan geçmesi gerektiği aşikâr.