İlber Ortaylı, Cumhuriyet’in Atatürk için anayasa, kanun, ve meclis demek olduğunu belirtiyor. Ayrıca, Türkiye’nin çevresindeki coğrafyalardaki sıkıntılara rağmen Cumhuriyet’in barışı sağlayabilmesinin büyük bir başarı olduğunu ifade ediyor.
Ortaylı ayrıca, Atatürk’ün Cumhuriyet fikriyle ne zaman tanıştığı konusunda iki tarih üzerinde duruyor. Birincisi, İttihat ve Terakki’nin merkez heyetiyle yaşadığı tartışma ve 1911-12’de Hareket Ordusu’nu kurma dönemi. İkincisi ise Mütareke dönemi. Mütareke sırasında Atatürk’ün planları arasında parti diktatoryasını tasvip etmediği açıkça belirtiliyor.
Ayrıca, Ortaylı Cumhuriyet’in ilk yıllarında eğitim, bilim, teknoloji ve sanayinin gelişimine vurgu yapıyor. Ancak günümüzdeki eğitim kurumlarının Atatürk’ün hayallerine aykırı olduğunu da belirtiyor.
Ortaylı Türkiye’nin Cumhuriyet’in değerlerine sahip çıkarak, istihdamda nepotizmi ve yerelciliği ortadan kaldırarak, milli entelektüel sınıfın gelişmesini ve entelektüel ölçülere ulaşmasını önemsiyor. Cumhuriyet’in aydınlanma, bilim ve teknoloji alanlarında gelişmesini ve Türklerin dünya tarihine ve coğrafyasına hâkim olmasını vurguluyor.
Bu yazı, Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın Cumhuriyet ve Atatürk hakkındaki değerli görüşlerini içermektedir.
