Kakao fiyatlarındaki rekor yükseliş, tüm dünyada tüketici ve üretici tarafında endişeleri artırıyor. 2024 yılı itibariyle kakao fiyatlarının ton başına 11,768 dolara ulaşması, hem üretim maliyetlerini hem de nihai ürün fiyatlarını etkiliyor. Peki bu yükselişin ardında yatan sebepler nelerdir ve önümüzdeki dönemde neler bekleniyor?
Batı Afrika’daki Zayıf Hasatlar Kakao Piyasasını Nasıl Etkiliyor?
Kakao üretiminde dünyanın en büyük oyuncusu olan Batı Afrika, son dönemde zorlu hava koşulları ve mahsul hastalıklarıyla müadele ediyor. Özellikle Fildiyi Sahili ve Gana gibi ana üretim merkezlerinde yaşanan düşük verim, arzı ciddi anlamda kısıtlıyor. 2024 yılı itibariyle üst üste üç yıldır devam eden arz açığı, fiyatların fırlamasına yol açıyor.
Bu durum, kakao pazarında dengesizliği artırarak hem tüketiciler hem de üreticiler için maliyet baskısı yaratıyor.
Olumsuz Hava Koşulları ve Hastalıklar Arzı Neden Kısıtladı?
Batı Afrika’da iklim değişikliğine bağlı olarak yağış dengesizlikleri ve kuraklıklar yaşanıyor. Bu koşullar kakao ağaçlarının verimini düşürürken, “kara bakteri hastalığı” gibi yaygın hastalıkların da artmasına neden oluyor. Özellikle 2024 yılında yaşanan hastalık salgınları, kakao hasadında ciddi kayıpları beraberinde getirdi.
Bu durum, stokların azalmasına ve fiyatların yeni rekorlara ulaşmasına yol açtı.
Kakao Fiyatlarındaki Artışın Tüketiciye Etkisi
Kakao fiyatlarındaki yükseliş, çikolata ve diğer kakao bazlı ürünlerin fiyatlarını da yukarı çekiyor. Özellikle yüksek enflasyon ortamında zaten zorluk yaşayan tüketiciler, çikolata fiyatlarındaki artış nedeniyle tüketim alışkanlıklarını gözden geçirmek zorunda kalabilir.
Ayrıca, bu durum özellikle özel günlerde ve bayramlarda çikolata talebinin düşmesine neden olabilir.
Üreticiler Artan Fiyatlardan Faydalanabiliyor mu?
Her ne kadar kakao fiyatlarındaki artış üreticilere bir avantaj gibi görünse de, durum aslında çok daha karmaşık. Kakao çiftçilerinin büyük bir kısmı, düşük üret ve zorlu çalışma koşulları nedeniyle bu yükselişten yeterince faydalanamıyor. Aradaki aracılar ve büyük ticaret şirketleri, genellikle fiyat artışından esas faydayı sağlayan taraf oluyor.
Böyle bir ortamda, üreticilerin refah seviyelerinin artması için daha adil ticaret koşullarına yönelik adımlar atılması kritik önem taşıyor.
Likidite ve Piyasadaki Oynaklık Riskleri Artırıyor
Kasım 2024 itibariyle toplam açık pozisyonlar son on yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu durum, piyasadaki likiditenin azaldığını ve oynaklığın artabileceğini gösteriyor. Azalan likidite, fiyat dalgalanmalarının daha sert olmasına ve ani fiyat yükselişleri ya da düşüşlerinin yaşanmasına yol açabilir.
Bu oynaklık, hem yatırımcılar hem de tedarik zincirindeki diğer oyuncular için ek riskler oluşturuyor.
Gelecekte Kakao Fiyatlarında Neler Bekleniyor?
Uzmanlar, Batı Afrika’daki olumsuz hava koşulları ve üretim sorunları devam ettiği sürece kakao fiyatlarındaki artışın da devam edeceğini öngörüyor. Ayrıca, küresel iklim değişikliğinin etkilerini azaltmaya yönelik politikalar ve adil ticaret uygulamalarının yaygınlaşması da sektörün geleceğini şekillendirecek.
