Konjonktivit, halk arasında “göz nezlesi” ya da “pembe göz” olarak da bilinen, gözün beyaz kısmını ve göz kapaklarının iç yüzeyini örten ince ve şeffaf zar olan konjonktivanın iltihaplanması durumudur. Oldukça yaygın bir göz hastalığı olan konjonktivit, bulaşıcı olabilir ya da farklı alerjenlere, tahriş edici maddelere bağlı olarak da gelişebilir.
Konjonktivanın Yapısı ve Görevi
Konjonktiva, gözün beyaz kısmını (sklera) ve göz kapaklarının iç yüzeyini örten, şeffaf ve ince bir zardır. Görevi; göz yüzeyini korumak, nemlendirmek ve enfeksiyonlara karşı bir savunma hattı oluşturmaktır. Konjonktivanın iltihaplanması, gözde kızarıklık, sulanma, yanma, kaşıntı ve çapaklanma gibi belirtilerle kendini gösterir.
Konjonktivit Türleri
Konjonktivitin birkaç farklı türü vardır ve her biri farklı nedenlerle ortaya çıkar. Temel olarak 4 ana grupta incelenebilir:
1. Viral Konjonktivit
- En yaygın konjonktivit türüdür.
- Genellikle adenovirüs kaynaklıdır.
- Soğuk algınlığı, boğaz ağrısı gibi üst solunum yolu enfeksiyonları ile birlikte görülebilir.
- Oldukça bulaşıcıdır.
- Gözde sulu akıntı, yoğun kızarıklık, kaşıntı ve yabancı cisim hissi gibi belirtilerle kendini gösterir.
2. Bakteriyel Konjonktivit
- Özellikle stafilokok, streptokok ve Haemophilus influenzae gibi bakteriler neden olur.
- Gözde yoğun çapaklanma ve sarı-yeşil akıntı görülür.
- Sabahları göz kapakları çapak nedeniyle birbirine yapışabilir.
- Genellikle bir gözde başlar, ancak diğer göze de kolayca yayılabilir.
- Tedavisi antibiyotikli damlalarla yapılır.
3. Alerjik Konjonktivit
- Polenler, toz akarları, hayvan tüyleri, küf sporları gibi alerjenlerle temas sonucu gelişir.
- Genellikle her iki gözü birden etkiler.
- Şiddetli kaşıntı, sulanma, kızarıklık ve gözlerde şişlik ile karakterizedir.
- Alerjiye yatkın kişilerde mevsimsel olarak ortaya çıkabilir.
- Antihistaminik damlalarla tedavi edilir.
4. Kimyasal ve Tahriş Edici Konjonktivit
- Sigara dumanı, klorlu havuz suyu, hava kirliliği, sabun, deterjan gibi kimyasalların göze teması sonucu gelişir.
- Genellikle kısa süreli ve kendiliğinden geçen bir durumdur.
- Göz bol su ile yıkanmalı ve tahriş edici madde ile temas kesilmelidir.
Konjonktivitin Belirtileri
Konjonktivitin belirtileri, nedenine göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak şu belirtiler yaygındır:
- Gözde kızarıklık
- Göz sulanması veya akıntı
- Kaşıntı
- Göz kapaklarında şişlik
- Işığa hassasiyet
- Yabancı cisim hissi
- Sabah uyanıldığında göz kapaklarının yapışık olması
- Bulanık görme (nadir durumlarda)
Viral ve bakteriyel konjonktivit genellikle bulaşıcıdır. Bu yüzden belirtiler ortaya çıktığında dikkatli olunmalı ve hijyen kurallarına uyulmalıdır.
Konjonktivit Nasıl Bulaşır?
Özellikle viral ve bakteriyel konjonktivit oldukça bulaşıcıdır. Bulaşma yolları şunlardır:
- Gözle temas etmiş ellerle başka kişiye dokunmak
- Ortak havlu, yastık, makyaj malzemesi kullanımı
- Kirli ellerle göze dokunmak
- Enfekte bir kişinin gözyaşı veya akıntısına doğrudan temas
Tanı ve Teşhis Yöntemleri
Konjonktivit tanısı genellikle klinik bulgulara dayanarak konulur. Göz doktoru, hastanın şikayetlerini dinleyerek ve göz muayenesi yaparak tanıya ulaşabilir. Şüpheli durumlarda gözden alınan sürüntü örneği ile laboratuvar testleri yapılabilir. Bu sayede enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa viral mi olduğu anlaşılır ve uygun tedaviye başlanır.
Konjonktivit Tedavisi
Tedavi, konjonktivitin türüne göre değişir:
Viral Konjonktivit Tedavisi:
- Spesifik bir tedavisi yoktur.
- Hastalık genellikle 7-14 gün içinde kendiliğinden geçer.
- Suni gözyaşı damlaları, soğuk kompres ve hijyen kurallarına dikkat etmek yeterlidir.
- Gözleri ovuşturmaktan kaçınılmalıdır.
Bakteriyel Konjonktivit Tedavisi:
- Antibiyotikli göz damlaları ve merhemler kullanılır.
- Tedaviye başladıktan sonra belirtiler genellikle birkaç gün içinde azalır.
- Damlaların doktor önerisi dışında kullanılmaması önemlidir.
Alerjik Konjonktivit Tedavisi:
- Antihistaminik göz damlaları, suni gözyaşları ve kortikosteroid içeren damlalar kullanılabilir.
- Alerjenlerden uzak durmak gerekir.
- Soğuk kompres kaşıntıyı azaltabilir.
Kimyasal Konjonktivit Tedavisi:
- Göz bol su ile yıkanmalıdır.
- Kimyasal madde göze zarar vermişse acil tıbbi müdahale gerekebilir.
- Suni gözyaşı damlaları ve koruyucu damlalar kullanılabilir.
Konjonktivit Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Hijyen: Elleri sık sık yıkamak, gözle teması minimuma indirmek gerekir.
- Havlu ve yastık kılıfları kişisel olmalı, başkalarıyla paylaşılmamalıdır.
- Lens kullanımı durdurulmalı, lensler atılmalı veya sterilize edilmelidir.
- Makyaj malzemeleri paylaşılmamalı, hastalık süresince kullanılmamalıdır.
- Okul ya da iş ortamından bulaşmayı önlemek için uzak durulmalı, bulaşıcılık geçene kadar evde dinlenilmelidir.
Konjonktivit ve Çocuklar
Konjonktivit özellikle kreş ve okul çağındaki çocuklarda oldukça yaygındır. Çocuklar ellerini sık sık yıkamadıkları, yüzlerine dokundukları ve oyuncakları paylaştıkları için bulaşma riski yüksektir. Çocuklarda görülen konjonktivit genellikle viral ya da bakteriyeldir.
Eğer çocukta konjonktivit şüphesi varsa:
- Diğer çocuklardan uzak tutulmalı,
- Oyuncakları dezenfekte edilmeli,
- Okula doktor onayıyla dönmelidir.
Konjonktivitin Önlenmesi
Konjonktivitten korunmak için alınabilecek bazı basit ama etkili önlemler vardır:
- Ellerin düzenli olarak yıkanması
- Gözle temas öncesinde ellerin temiz olması
- Havlu, makyaj malzemesi, yastık kılıfı gibi eşyaların paylaşılmaması
- Lenslerin hijyen kurallarına uygun kullanılması
- Gözlere gereksiz yere dokunulmaması
- Göz hastalığı olan kişilerle yakın temastan kaçınılması
Komplikasyonlar ve Uzun Süreli Etkiler
Konjonktivit genellikle hafif seyirli ve kendiliğinden düzelen bir hastalıktır. Ancak bazı durumlarda komplikasyonlar gelişebilir:
- Keratit (kornea iltihabı): Gözde ağrı, ışık hassasiyeti ve görme kaybına yol açabilir.
- Kronik konjonktivit: Alerjik veya irritan maddelere uzun süre maruz kalınması sonucu gelişebilir.
- Göz enfeksiyonunun yayılması: Özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde dikkat edilmelidir.
Bu nedenle belirtiler ciddiye alınmalı, kendi kendine geçmesi beklenmeden göz doktoruna başvurulmalıdır.