Bu virüse karşı aşı, hastalığın yayılmasını önlemek için önemli bir koruma yöntemidir. Çiçek hastalığı aşısının maymun çiçeği virüsüne karşı belirli bir koruyuculuk sağladığı bilinmektedir. Ancak aşı uygulaması belirli risk gruplarına odaklanmaktadır.
Kimler Risk Altında?
Maymun çiçeği virüsü bulaşma riski, bazı gruplarda daha yüksektir. Aşı, özellikle bu risk gruplarına önerilmektedir:
-
Enfekte Kişilerle Yakın Temas Halinde Olanlar: Maymun çiçeği virüsüne maruz kalmış kişilerle yakın temas edenler (aile bireyleri, sağlık çalışanları) yüksek risk grubundadır.
-
Sağlık Çalışanları: Hastalara bakım sağlayan sağlık çalışanları, enfekte kişilerle temas etme olasılıkları nedeniyle öncelikli olarak aşılanması gereken gruptadır.
-
Laboratuvar Çalışanları: Maymun çiçeği virüsü ile çalışan laboratuvar personeli, mesleki risk altında oldukları için aşılanması önerilen gruptadır.
-
Çiçek Hastalığı Aşısı Olmamış Kişiler: Maymun çiçeği virüsünün bazı varyantlarına karşı çiçek hastalığı aşısı kısmi koruma sağladığından, geçmişte bu aşıyı yaptırmamış olanlar risk altındadır.
Maymun Çiçeği Aşısı Nasıl Uygulanır?
Maymun çiçeği virüsüne karşı spesifik bir aşı olmasa da çiçek hastalığı aşısı (ACAM2000 ve Jynneos) virüse karşı etkili koruma sağlamaktadır. Aşının uygulanma süreci ve yöntemleri şu şekildedir:
-
Aşılama Zamanı: Virüse maruz kaldıktan sonraki ilk 4 gün içinde yapılan aşılama, hastalığın gelişmesini önleyebilir. 14 gün içinde yapılan aşı ise hastalığın şiddetini azaltmada etkili olabilir.
-
Aşının Uygulama Şekli: Aşı, genellikle koldan cilt altına enjeksiyon yoluyla uygulanır. ACAM2000 aşısı, bifurcated iğne adı verilen özel bir iğneyle cilde yüzeysel olarak yapılırken; Jynneos aşısı subkutan (deri altı) olarak verilir.
-
Yan Etkiler: Aşı sonrası hafif yan etkiler görülebilir. En yaygın yan etkiler arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık ve şişlik yer alır. Bazı kişilerde ateş ve halsizlik gibi genel yan etkiler de ortaya çıkabilir.
-
Takip Dozu: Bağışıklığı zayıf olan kişilerde ek dozların uygulanması gerekebilir. Özellikle sağlık çalışanları ve laboratuvar personeli için düzenli aşılamalar önerilebilir.
Aşı Olmanın Önemi
Aşılama, maymun çiçeği virüsüne karşı en etkili korunma yöntemlerinden biridir. Özellikle salgının yaygın olduğu bölgelerde yaşayan veya risk altındaki kişiler için aşı yaptırmak, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde koruma sağlar. Çiçek hastalığı aşısının maymun çiçeğine karşı %85 oranında etkili olduğu belirtilmektedir. Bu, aşılanan kişilerin hastalığa yakalanma riskini büyük ölçüde azaltır.
Aşı Erişimi ve Uygulama Stratejileri
Maymun çiçeği virüsü salgınlarının yaşandığı dönemlerde, aşı erişimi ve uygulama stratejileri önem kazanır. Aşıların öncelikle en yüksek risk gruplarına dağıtılması, salgının kontrol altına alınmasında kritik bir rol oynar. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve ulusal sağlık otoriteleri, salgın bölgelerinde aşılama kampanyaları düzenlemekte ve risk gruplarını belirleyerek aşıyı uygun kişilere ulaştırmaktadır.