Şah Damarı Tıkanıklığı Nedir?
Şah damarı (karotis arter), beyne giden kan akımı sağlayan ana damardır. Şah damarının içinde birikerek plak oluşturan yağlar, damarda daralmaya ya da tıkanmaya neden olur. Bu durum, şah damarı darlığı veya karotis arter hastalığı olarak adlandırılır.
Şah Damarı Darlığının Nedenleri
Şah damarı darlığının en önemli nedenleri şunlardır:
İleri yaş
Genetik faktörler
Sigara içimi
Yüksek kolesterol düzeyleri
Kontrolsüz diyabet
Tansiyon
Obezite
Hareketsiz yaşam
Şah Damarı Darlığının Belirtileri
Şah damarı darlığı genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Ancak, darlığın derecesi ilerledikçe aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
Geçici iskemik atak (TIA): Tek kolda güçsüzlük, görme bozuklukları, konuşma ve anlama güçlükleri, baş dönmesi gibi belirtilerin birkaç saat içinde kendiliğinden düzelmesi durumudur.
İnme/felç: Beyin hücrelerine giden kan akışının tamamen kesilmesi sonucunda oluşan ciddi bir durumdur. İnme, konuşma bozukluğu, kol ve bacaklarda güçsüzlük, görme kaybı, hatta ölüme neden olabilir.
Şah Damarı Darlığının Tanısı
Şah damarı darlığının tanısı için aşağıdaki tetkikler yapılabilir:
Doppler ultrasonografi: Şah damarında kan akışının hızının ve yönünün değerlendirilmesi için yapılan bir tetkiktir.
Bilgisayarlı tomografi (BT): Şah damarında darlığın derecesinin ve yerinin belirlenmesi için yapılan bir tetkiktir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Şah damarında darlığın derecesinin ve yerinin belirlenmesi için yapılan bir tetkiktir.
Şah Damarı Darlığının Tedavisi
Şah damarı darlığının tedavisi, darlığın derecesine göre değişir. Darlığın derecesi hafif ise ilaç tedavisi ile takip edilebilir. Ancak, darlığın derecesi orta veya şiddetli ise girişimsel tedavi veya cerrahi operasyon gerekebilir.
Girişimsel Tedaviler
Şah damarı darlığında kullanılan girişimsel tedaviler şunlardır:
Karotid endarterektomi: Şah damarında darlığa neden olan plak, kateter adı verilen ince bir borucuk aracılığıyla çıkarılır.
Karotid stentleme: Şah damarına stent adı verilen metal bir destek yerleştirerek damar darlığının açılması sağlanır.
Cerrahi Tedavi
Şah damarı darlığında kullanılan cerrahi tedavi yöntemi, karotid endarterektomidir. Bu yöntemde, şah damarında darlığa neden olan plak, ameliyathanede açık olarak çıkarılır.
Şah Damarı Darlığının Önlenmesi
Şah damarı darlığının önlenmesi için aşağıdaki önlemler alınabilir:
Sigara içmeyin.
Kolesterol seviyenizi kontrol altında tutun.
Diyabetinizi kontrol altında tutun.
Tansiyonunuzu kontrol altında tutun.
Sağlıklı beslenin.
Düzenli egzersiz yapın.
ŞAah damarı darlığı, inme/felç riskini artıran ciddi bir durumdur. Bu nedenle, 40 yaşından sonra düzenli olarak sağlık kontrollerinizi yaptırmanız ve risk faktörlerini kontrol altına almanız önemlidir.
