Sırrı Süreyye Önder, 7 Temmuz 1962 tarihinde Adıyaman’da doğmuş olmasına rağmen hayatının büyük bir kısmını Ankara’da, özellikle Mamak semtinde geçirmiştir. Babası, 1960’lı yıllarda Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi olan bir belediye işçisiydi. Bu çevre, Önder’in siyasi duyarlılığını çok genç yaşlarda şekillendirmiştir. Henüz çocukken işçi yürüyüşlerine katılmış ve slogan atmayı babasından öğrenmiştir.
12 Eylül darbesinin gölgesinde gençlik yıllarını ve cezaevi günlerini geçiren Sırrı Süreyye Önder, 1980 askeri darbesi sonrasında Ankara Film Festivali’nde kısa film ödülü almaya hak kazanmıştır. 1980’lerin ortasında Mamak Cezaevi’nde hapis yatmıştır. Cezaevindeki mahkûm arkadaşlarıyla yapmış olduğu edebi ve siyasi sohbetler, hem aktivist hem de yazar kimliğini güçlendirmiştir.
Cezaevinden çıktıktan sonra mizah yazarlığı yapmış, kısa hikayeler kaleme almıştır. Yazdığı köşe yazılarında devleti ve toplumu ustalıkla hicvederken, kendi payına düşeni de almaktan kaçınmamıştır. Mizah, onun için sadece bir dil değil, aynı zamanda bir direniş biçimi olmuştur.
Siyasetin dışında, Türkiye onu 2006 yılında vizyona giren “Beynelmilel” filmiyle tanımıştır. Filmde hem senaristlik hem de yönetmenlik yapmış ve mizahı ile politik eleştiriyi ustalıkla harmanlamıştır. Filmde, 1980 darbesi sonrası bir kasabadaki yerel müzisyenlerin trajikomik hikayesini anlatarak, kendi gençliğinden izler taşıyan bir dönemi perdeye taşımıştır. “Beynelmilel” filmi, birçok ödül kazanmıştır.
2011 seçimlerinde Halkların Demokratik Kongresi’nin desteklediği bağımsız aday olarak İstanbul milletvekili seçilen Sırrı Süreyye Önder, Meclis’e girdiği ilk konuşmasında “Ben bu Meclis’e mizahı temsilen geldim” diyerek hem salonu güldürmüş hem de tarzını ortaya koymuştur. Kürsüde sadece kanun maddeleri okumayan, ironik, edebi ve yer yer şiirsel anlatımıyla farklı bir siyaset dili oluşturan nadir isimlerden biri olmuştur.
2013 Gezi Parkı protestoları sırasında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Taksim Dayanışması arasında arabuluculuk yapan isimlerden biri olan Sırrı Süreyye Önder, samimi ve net diliyle gençlerin güvenini kazanmıştır. Görüşme sonrasında yaptığı açıklamada, “Gençler bu ülkenin vicdanıdır. Vicdanına kulak vermeyen iktidar, yönünü kaybeder,” sözleriyle dikkat çekmiştir.
Sırrı Süreyye Önder, siyaset sahnesinde kuralları esneten, bürokratik kalıpları kıran bir figür olarak öne çıkmıştır. Edebiyat, müzik ve mizah dolu konuşmalarıyla halkın ilgisini çeken Önder, zaman zaman “çok samimi, fazla samimi” yorumlarıyla karşılaşmıştır. Ancak kendine özgü üslubundan hiç vazgeçmemiştir. Bir söyleşide “Siyaseti, vicdanı olan herkes yapabilir. Ama asıl mesele, yaparken kendini unutmamak,” diyerek çok yönlü kişiliğini en iyi özetlemiştir.
