Gastrit, mide iç yüzeyinin iltihaplanması durumudur. Bu durum genellikle mide asidinin normalden daha fazla salgılanması veya mide iç yüzeyini koruyan tabakanın zedelenmesi sonucunda ortaya çıkar. Gastrit sindirim sistemi sağlığını olumsuz etkileyebilir ve çeşitli semptomlara neden olabilir. Ancak gastritin tedavi edilebilir bir durum olduğunu unutmamak önemlidir.
Gastrit Nedir?
Gastrit mide iç yüzeyini kaplayan zarın iltihaplanma durumudur. Mide veya mide duvarının korunmasını sağlayan iç tabaka hasar gördüğünde belirginleşir. Yoğun mide asidi gastrik mukoza ile direkt temas halinde olur ve bu bölgedeki hücrelere hasar verir. Gastrit genellikle iki türde incelenir: akut ve kronik gastrit. Akut gastrit daha uzun süreçte ilerlerse kronik gastrit olarak adlandırılır. Akut gastritin belirtileri arasında midede ve sırtta yoğun ağrılar, bulantı, kusma ve iştahsızlık bulunurken kronik gastrit genellikle herhangi bir belirti göstermez ya da üst karında rahatsızlık hissi, hazımsızlık, şişkinlik ve yemek sonrası dolgunluk hissi gibi hafif belirtiler ortaya çıkar.
Gastrit Neden Olur?
Gastrite neden olan en yaygın sebeplerden biri Helicobacter pylori adlı bakterinin yol açtığı enfeksiyonlardır. Gastriti tetikleyen diğer etmenler aşağıdaki gibidir:
Aspirin, ibuprofen gibi non steroidal anti inflamatuar ilaçların uzun süreli kullanımı
Aşırı alkol tüketimi
Bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırması (otoimmün gastrit)
Çeşitli bakteri, virüs veya mantar enfeksiyonları
Fiziksel stres: Ciddi bir hastalığa yakalanma, büyük cerrahi operasyonlar, ağır yaralanmalar ve yanıklar
Gıda zehirlenmesi
İleri yaş
Radyasyon tedavisi
Sigara kullanımı
Yiyecek alerjileri
Zihinsel stres
Gastrit Belirtileri Nelerdir?
Gastrit belirtileri her bireyde farklı şekillerde görülebilir. Bazı kişilerde belirti gözlenmeyebilir. Akut ve kronik gastrit belirtileri birbirinden değişiktir. Akut gastritin belirtileri arasında birden başlayan karın ağrısı sıklıkla görülür. Diğer akut gastrit belirtileri ise sırt ağrısı, bulantı ve kusma, iştah kaybı, sürekli geğirme, karında dolgunluk hissi, şişkinlik, kanlı veya kahve telvesi biçiminde kusma, siyah renk dışkılama ya da dışkıda kan, midenin ekşimesi şeklindedir. Çoğu kronik gastrit hastası uzun süre belirti hissetmez. Ancak bazıları hafif semptomlar olan şişkinlik, dolgunluk hissi ve geğirme yaşayabilir. Eğer tedavi edilmezse mide ülseri, onikiparmak bağırsağı ülseri veya mide kanseri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Antral Gastrit Nedir?
Antral gastrit, mide içerisindeki antrum bölgesinin iltihaplanması durumudur. Bu bölge mide çıkışına yakın olan kısımdır. Akut veya kronik biçimde görülebilen antral gastrit en yaygın gastrit türüdür ve tüm gastrit vakalarının %80'ini oluşturur. Genellikle Helicobacter pylori bakterisi bu duruma neden olur.
Kronik Gastrit Nedir?
Kronik gastrit, mide zarının iltihaplanması durumu eğer sıkça tekrarlıyor ya da uzun süre devam ediyorsa bu duruma denir. Kronik gastrit genellikle belirtisiz seyreder veya yemek sonrası geğirme veya şişkinlik gibi hafif semptomlara neden olabilir. Değişken nedenleri vardır ve bu nedenlere göre A, B veya C tipi olarak sınıflandırılır:
A Tipi Gastrit (Otoimmün Gastrit): Bu tür kronik gastrit vücudun bağışıklık sisteminin mide mukoza hücrelerine saldırması sonucunda oluşur.
B Tipi Gastrit (Bakteriyel Gastrit): Bu tür kronik gastrit bakteriyel enfeksiyonlar sebebiyle ortaya çıkar. Genellikle Helicobacter pylori bakterisi bu tip gastrite neden olur.
C Tipi Gastrit: Kimyasal ya da toksik madde tahrişi sonucu gelişir. Genellikle ilaç kullanımı bu duruma yol açar. Alkol aşırı tüketimi ve biliyer reflü gibi diğer tetikleyiciler de mevcuttur.
Gastrit Nasıl Teşhis Edilir?
Hasta hakkında detaylı bir bilgi almakla teşhis süreci başlar. Hasta söz konusu olduğunda doktorun ilgilenmesi gereken şeylerin arasında hastanın şikayetleri, tıbbi geçmişi, kullandığı ilaçlar, beslenme alışkanlıkları ve alkol veya sigara kullanımı vardır. Daha sonra fiziksel bir mu
ayene gerçekleştirilir. Bu muayene sırasında karın bölgesinde herhangi bir hassasiyet olup olmadığı kontrol edilir. Ardından üst karın bölgesine bir ultrasonografi uygulanır. Bir röntgen çekimi sadece mide delinmesinden şüphelenildiğinde yapılır. Kesin teşhis için endoskopik denetim gereklidir. Endoskopi, ışıklı bir kamera ile donatılmış bir tüp yardımıyla ağızdan girerek midenin incelendiği bir işlem olarak tanımlanabilir. Gerektiğinde endoskopi esnasında mideden bir doku örneği de alınır. Kan testleri vücuttaki inflamasyonları ve patojenleri belirlemek için kullanılabilir. Örneğin otomatik gastriti olan bir hasta söz konusu olduğunda antikorlar kan yoluyla saptanabilir. Ayrıca dışkının incelenmesi de mümkündür. Gastrit nedenli kanamalar durumunda, dışkıda kan izleri bulunabilir.
Gastrit Tedavisi Nasıl Olur?
Gastrit tedavisi çoğu zaman ilaç tedavisine ihtiyaç duymadan yaşam tarzındaki değişiklikler ve beslenme düzenlemeleri ile iyileştirilebilir. Ancak bu değişiklikler etkisiz olduğunda çeşitli ilaçlar kullanılır. Tedavinin ilk adımı mide zarını tahriş eden unsurlardan kaçınmaktır. Bu sebeple kahve, alkol ve sigarayı bırakmak gerekir. Eğer semptomlar ağırsa bir veya iki gün süresince yemekten kaçınmak faydalı olabilir. Genellikle gastritin arttığı dönemlerde zaten iştah kaybı meydana gelir. Eğer semptomlar daha hafifse kolay sindirilebilen hafif yiyecekler küçük porsiyonlar halinde tüketilmelidir. Strese bağlı gastrit durumlarında meditasyon veya progresif kas gevşetme tekniği gibi rahatlama yöntemleri yardımcı olabilir. Gastrit tedavisinde mide asidini azaltıcı ilaçları kullanılır. Helicobacter pylori ve diğer bakteri kaynaklı durumlarda antibiyotik tedavisi uygulanır. Kronik otoimmün gastrit genellikle B12 vitamini eksikliğiyle birlikte görülür. Dolayısıyla otoimmün gastrit tedavisi sırasında B12 vitamini enjeksiyonları da uygulanır. Gastrit hastalarının beslenme alışkanlıkları kadar düzenli sağlık kontrolleri de hayati öneme sahiptir. Çeşitli check-up paketleri hem kadınlar hem de erkekler için kapsamlı mide muayeneleri içerir.
Gastrit Diyeti
Diyet gastrit tedavisinde kritik bir rol oynar. Gastrit diyetinde Helicobacter pylori bakterilerini ortadan kaldıran yiyeceklere yer verilir. Bu amaçla evde yapılan yoğurt, lahana turşusu ve tarhana gibi probiyotikler tüketilebilir. Brokoli içerdiği bileşenler sayesinde sarımsak ise geniş çaplı antibakteriyel özellikleri ile Helicobacter pylori'yi yok eder. Ek olarak yapılan araştırmalar zencefil, elma sirkesi, zerdeçal, kekik, kızılcık suyu, ananas, yeşil çay, havuç ve pancar suyunun hem gastriti iyileştirdiğini hem de mide bulantısı, mide ağrısı, yanma, şişkinlik ve mide ekşimesi gibi semptomları hafiflettiğini göstermiştir.
Gastrite İyi Gelen ve Gelmeyen Yiyecekler Nelerdir?
Akut ve kronik gastrit belirtileri durumunda beslenme önemlidir. Gastrite iyi gelen yiyecekler ve içecekler aşağıdaki gibidir:
Taze meyve ve sebzeler
Elma, yulaf ezmesi, brokoli, havuç ve fasulye gibi yüksek lifli gıdalar
Tam tahıllar
Hindistan cevizi yağı
Balık, tavuk ve hindi göğsü gibi az yağlı yiyecekler
Tarhana, ev yapımı yoğurt ve lahana turşusu gibi probiyotikler bulunur.
Gastriti tetikleyen yiyecek ve içeceklerden bazıları da aşağıdaki gibidir:
Çikolata
Kahve
Alkol
Domates gibi asitli yiyecekler
Her türlü işlenmiş gıda
Yüksek yağ ve şeker içeren yiyecek ve içecekler
Kızartmalar
Yapay tatlandırıcı içeren yiyecek ve içecekler
Dondurulmuş gıdalar
Unutulmamalıdır ki, her bireyin vücut yapısı farklıdır ve bu nedenle belirli bir diyetin herkese uygulanması doğru olmayabilir. Bu nedenle, gastrit hastalarının beslenme planını belirlerken bir doktora danışmaları önemlidir.
