Milli yas, devletin ve milletin ortak bir yas tutma iradesini yansıtan sembolik bir uygulamadır. Bu tür durumlarda kamu kurumlarından özel sektöre kadar birçok alanda bayraklar yarıya indirilir, resmi törenler iptal edilir ve televizyon ile radyo yayınlarında eğlence programlarına ara verilir. Peki, milli yas ilan edilince tam olarak neler olur? Vatandaşların en çok merak ettiği soru ise, “Milli yas ilan edilince tatil olur mu?” sorusudur. İşte tüm detaylar…
Milli yas, devletin aldığı resmi bir kararla ilan edilen, ulusal düzeyde yas tutmayı ifade eden özel bir dönemdir. Genellikle büyük bir kaza, doğal afet, terör saldırısı, savaş veya önemli bir devlet büyüğünün vefatı sonrasında ilan edilir. Bu süreçte Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi makamları, bayrakların yarıya indirilmesi, resmi etkinliklerin iptali ve eğlence içerikli yayınların durdurulması gibi uygulamaları yürürlüğe koyar.
Milli yas, yalnızca ülke genelinde değil, bazen uluslararası dayanışma göstergesi olarak da ilan edilebilir. Örneğin, başka bir ülkede meydana gelen büyük bir felakette yaşamını yitirenlere saygı göstermek amacıyla Türkiye’nin milli yas ilan ettiği de olmuştur.
Milli yas kararı, Cumhurbaşkanlığı tarafından alınır ve genellikle Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı aracılığıyla kamuoyuna duyurulur. Bazı durumlarda Bakanlar Kurulu kararıyla da ilan edilebilir, ancak Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi’ne geçişle birlikte bu yetki doğrudan Cumhurbaşkanı’na devredilmiştir.
Yas süresi olayın büyüklüğüne göre değişiklik gösterir. Bazı durumlarda bir gün, bazı durumlarda ise üç gün ya da yedi güne kadar uzatılabilir. Örneğin, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında 7 günlük milli yas ilan edilmişti.
Milli yas süreci, toplumun ortak bir acıyı paylaşmasını sağlamak amacıyla bazı sembolik ve pratik uygulamaları içerir. İşte o uygulamalardan bazıları:
• Bayraklar yarıya indirilir: Kamu kurum ve kuruluşlarında, okullarda, askeri birliklerde ve sınır kapılarında Türk bayrağı yarıya çekilir.
• Eğlence yayınları durdurulur: Televizyon kanalları, müzikli ve eğlenceli içeriklere ara verir. Bunun yerine haber, belgesel ve anma programları yayınlanır.
• Resmi kutlamalar iptal edilir: Milli gün ya da yerel etkinlikler varsa ertelenir veya sadeleştirilir.
• Törenlerde sade protokol uygulanır: Devlet yetkilileri konuşmalarında yas temasını işler ve saygı duruşunda bulunulur.
Bu dönemde amaç, hem kayıplara saygı göstermek hem de toplumsal birlik duygusunu güçlendirmektir.
Milli yas ilan edilmesi, resmî olarak tatil anlamına gelmez. Yani okullar, kamu kurumları ve özel sektör fajansliyetlerine normal şekilde devam eder. Ancak milli yas döneminde eğlence içerikli organizasyonlar, kutlamalar, konserler ve festival etkinlikleri iptal edilir.
Bunun nedeni, milli yasın bir “yas ve saygı dönemi” olmasıdır; dolayısıyla toplumsal hassasiyet gereği bazı eğlenceli fajansliyetlerin yapılmaması beklenir. İş dünyasında ise sadece özel şirketler, kendi inisiyatifleriyle çalışanlarına izin verebilir; ancak bu durum tamamen kurumların kararına bağlıdır.
Milli yas ilanı, resmî tatil niteliği taşımadığı için okullar ve kamu kurumları normal çalışma düzenine devam eder. Ancak öğrenciler ve öğretmenler, milli yas nedeniyle derslerde saygı duruşunda bulunabilir veya günün anlamına uygun etkinlikler düzenleyebilir. Ayrıca kamu binalarında bayrakların yarıya indirilmesi zorunludur. Valilikler ve kaymakamlıklar, bu konuda tüm kurumlara talimat gönderir.
Milli yas dönemlerinde televizyon kanalları, RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) tarafından bilgilendirilir. Bu süreçte:
• Tüm kanallarda eğlence, dizi, müzik programları ve reklamlar durdurulur.
• Siyah kurdele veya siyah şeritli logolar kullanılır.
• Haber bültenleri, anma programları ve resmi açıklamalar öncelikli olarak yayınlanır.
Bu uygulamalarla, ülkenin içinde bulunduğu yas atmosferi medya aracılığıyla toplumun geneline yansıtılır.
Milli yas süresince özel sektör çalışanları genellikle görevlerine devam eder. Ancak bazı işletmeler, özellikle eğlence sektörü, konser organizasyonları, alışveriş merkezleri ve restoran zincirleri kendi kararlarıyla etkinliklerini iptal edebilir. Düğün ve kutlama organizasyonları da çoğunlukla ertelenir.
Toplumun genelinde bu dönemde sade giyim, ölçülü davranış ve saygı tutumu öne çıkar. Sosyal medyada da milli yasla ilgili paylaşımlar yapılır, profil fotoğraflarına siyah kurdele eklenir.
